واریس شایع‌ترین بیماری عروقی است و حدود ۲۵ درصد از افراد جامعه را درگیر می کند. بروز عروق واریسی به خصوص در زنان بسیار رایج است.
واریس در معنای لغوی به معنی بزرگ شدن یا تورم می باشد. رگهای واریسی، رگهایی متورم و درهم پیچیده با رنگ آبی، بنفش تیره یا قرمز در نزدیکی سطح پوست هستند. رگها زمانی که به درستی قادر به گردش دادن خون نمی باشند، به دلیل انباشت خون، دچار تورم می شوند. این رگ های قابل مشاهده و برآمده، رگ واریسی نامیده می شوند و در پاها و ران ها بیشتر از سایر نقاط بدن شایع هستند، هرچند می توانند در هر نقطه ای از بدن بوجود آیند.
معمولا واریس اختلالی جدی به شمار نمی رود اما در پاره ای مواقع می تواند منجر به مشکلات جدی تری شود.
علائم
وریدهای واریسی ممکن است هیچ گونه دردی نداشته باشند، علائم رگهای واریسی عبارتند از:
- رگ ها به رنگ بنفش تیره یا آبی می باشند.
- رگ ها به حالت در هم پیچیده درآمده، معمولا بصورت نواری بر روی پا در می آیند.
زمانی که رگهای واریسی آسیب جدی میبینند ممکن است علایم زیر را ایجاد کنند:
- احساس درد و یا سنگینی در پاها
- سوزش، گرفتگی عضلانی و تورم در قسمت پایینی پاها
- درد شدید پا پس از نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
- احساس خارش و سوزش در اطراف رگهای واریسی
- خونریزی طولانی‌تر از حد طبیعی در صورت آسیب جزئی به ناحیه
- تغییرات رنگ، التهاب پوست و یا زخم پوست در نزدیکی مچ پا
- درصد بالایی از افراد مبتلا به واریس نیز دارای سندرم پاهای بی قرار هستند
- آتروفی بلانچ ( تکه‌های سفید نامنظم است که به نظر می‌رسد به شکل زخم در مچ پا ظاهر می‌شوند)
رگهای عنکبوتی نسخه کوچکتر رگهای واریسی هستند. رگه‌های عنکبوتی در نزدیکی سطح پوست و اغلب قرمز یا آبی هستند و معمولاً بر روی پاها اتفاق می‌افتند، اما می‌توانند بر روی صورت نیز پیدا شوند. رگهای عنکبوتی در اندازه‌های مختلف و متفاوت هستند. معمولاً شبیه یک شبکه عنکبوتی یا شاخه درخت هستند. این رگها معمولاً یک نگرانی پزشکی محسوب نمی‌شوند.
در بعضی موارد رگهای واریسی می‌تواند نشانه‌ای از انسداد در وریدهای عمیق‌تر به نام ترومبوز ورید عمقی باشد.
علل
ورید هادریچه های یک طرفه ای دارند که اجازه حرکت خون را تنها در یک سمت می دهند، بنابراین خون فقط در یک جهت حرکت می کند. انقباضات عضلانی در پاها به عنوان پمپ عمل می کنند و دیوار الاستیک رگ ها به بازگشت خون به قلب کمک می کند. اگر دیواره رگ ها کشیده شود و خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست بدهد رگ ها ممکن است تضعیف شوند. این رگ های ضعیف اجازه حرکت خون به عقب و در نتیجه خلاف جهت جریان خون را می دهند. هنگامی که این اتفاق می افتد خون در رگ تجمع یافته و متورم می شود. متناسب با سایز این عروق خونی و گسترش تورم، ممکن است رگهای واریسی یا رگهای عنکبوتی شکل گیرند.
عوامل خطر
جنسیت: زنان به علت تغییرات هورمونی ای که باعث اتساع عروق ( آرام شدن و شل شدن سلول های دیواره رگ ها) می‌شوند، نسبت به مردان بیشتر در معرض خطر ابتلا به واریس در پاها قرار دارند؛ تغییرات هورمونی که در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی اتفاق می‌افتد ممکن است خطر ابتلا به واریس را در زن افزایش دهد.بنابراین مصرف قرص های ضدبارداری ممکن است به ابتلا به واریس در زنان مرتبط باشد.
ژنتیک: بروز رگهای واریسی اغلب در خانواده ارثی می باشد.
اضافه وزن یا چاقی: داشتن اضافه وزن باعث می شود فشار بیشتری بر رگها وارد شود.
سن : خطر ابتلا به واریس با سن افزایش می یابد. سایش طبیعی و پیری باعث می‌شود که دریچه‌های رگها ضعیف شود و به‌خوبی کار نکنند.
ایستادن یا نشستن طولانی مدت: مشاغلی که شامل ایستادن یا نشستن برای مدت طولانی می باشند احتمال ابتلا به رگ واریسی را افزایش می دهد. ایستادن یا نشستن طولانی مدت، بخصوص زمانی که پاها خم شده یا متقاطع است، خطر ابتلا به واریس را افزایش می‌دهد. علت آن است که قرار گرفتن به مدت طولانی در یک وضعیت به رگها فشار وارد می‌کند تا نتواند خون را به درستی به جریان درآورد.
بارداری: در برخی از زنان باردار احتمال ابتلا به رگ واریسی افزایش می یابد. بارداری باعث افزایش حجم خون در بدن می شود اما جریان خون را از سمت پاها به لگن کاهش می دهد. این تغییر گردش به گونه ای طراحی شده تا از جنین در حال رشد حمایت کند. در عین حال می تواند یک عارضه جانبی که شامل گشادی رگ پاهاست داشته باشد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری نیز ممکن است در ایجاد رگ واریسی نقش داشته باشد.رگ واریسی که در دوران بارداری بوجود می آید، بین ۳ تا ۱۲ ماه پس از زایمان بطور کلی بدون نیاز به معالجه درمان می یابد.
چه زمانی به پزشک مراجعه نماییم؟
مراقبت های فردی شامل ورزش کردن، بالا بردن پاها یا پوشیدن جوراب های واریس که پاها را فشرده می کنند، باعث کاهش درد رگ واریسی می شود و از بدتر شدن آن جلوگیری می نماید. اما اگر شما نگران وضعیت ظاهری پاهای خود هستید و مراقبت های فردی باعث توقف روند بیماری نشده است بهتر است که به پزشک مراجعه نمایید.
عوارض
عوارض رگ واریسی، اگر چه نادر است، می تواند شامل موارد زیر باشد:
- زخم: زخم های بسیار دردناکی ممکن است در اطراف رگ های واریسی، به خصوص در نزدیکی مچ پا تشکیل شود. اگر شما احتمال می دهید این زخم ها افزایش پیدا کرده به پزشک مراجعه نمایید.
- خونریزی: در بعضی مواقع احتمال خونریزی در عروق نزدیک به پوست وجود دارد. این خونریزی ها معمولا جزئی می باشد، اما هر خونریزی به دلیل احتمال بروز دوباره، باید مورد توجه پزشکی قرار بگیرد.
- لخته شدن خون: به طور معمول ورید ها در پاها بزرگ می شوند. در این موارد، پای آسیب دیده به طور قابل توجهی متورم می شود. هرگاه پا بطور ناگهانی متورم شود، به دلیل امکان تشکیل لخته خون باید فورا به پزشک مراجعه گردد.
- نارسایی مزمن وریدی: این اتفاق زمانی رخ می دهد که پوست نمی تواند اکسیژن، مواد غذایی و مواد زائد را بوسیله خون جا به جا نماید، به این دلیل که جریان خون ضعیف می باشد.
تشخیص
رگهای عنکبوتی و رگهای واریسی به راحتی قابل تشخیص هستند. معاینه فیزیکی، عمدتا بصری، توسط پزشک انجام می گیرد. پزشک با دیدن پاهای شما و الگوی رگها در پاها یا قسمت‌های دیگر بدن می‌تواند به وجود رگهای عنکبوتی پی ببرد. وی همچنین تورم، حساسیت به لمس، زخم‌های واریسی و تغییرات رنگ پوست را در بدن شما مورد معاینه قرار می‌دهد.
گاهی اوقات دستورالعملهای تشخیصی زیر صادر می شود:
- سونوگرافی داپلر: اسکن سونوگرافی می باشد که جهت جریان خون در رگ ها را بررسی می نماید. این تست میزان لخته شدن خون و انسداد رگ ها را نیز چک می کند
- سونوگرافی دوپلکس یا اسکن رنگی:این تست تصاویر رنگی از ساختار رگ ها فراهم می آورد، و به پزشک معالج کمک می کند تا هر گونه اختلال را شناسایی نماید. همچنین سرعت جریان خون را اندازه گیری می نماید.
درمان
امروزه روش های غیر تهاجمی و تهاجمی تر متعددی برای درمان واریس پا و وریدهای دچار مشکل، ابداع شده است و با موفقیت فراوان همراه بوده اند. گاهی یک روش به تنهایی برای درمان واریس کافیست و گاهی باید از مجموع چند روش جهت تاثیر بیشتر و جلوگیری از عود مجدد واریس بهره برد. این روشها بسته به علائم ، محل و شدت رگهای واریسی انتخاب می شوند.
درمان غیر جراحی
در اکثر موارد درمانهای غیرجراحی نتایج مطلوب را فراهم می کنند.
-
تغییر سبک زندگی:
کنترل وزن: در صورت اضافه وزن یا چاقی، وزن کم کنید. این مساله جریان خون را بهبود می‌بخشد و فشار روی رگها را کاهش می‌دهد.
اجتناب از ایستادن و نشستن برای مدت طولانی: اگر کارتان به گونه ای است که مدت طولانی می نشینید و یا سر پا می ایستید، بهتر است هر چند دقیقه یک بار حرکات کششی انجام دهید و وضعیت نشستن تان را عوض کنید. انجام هر حرکتی به شما کمک می کند تا گردش خون تان را تحریک کنید.
پا روی پا نیاندازید:یکی از عادت های نادرستی که به سلامتی کلی بدن آسیب می زند، نشستن و پا روی پا انداختن است.پا روی پا انداختن به مدت طولانی باعث می شود که گردش خون با مشکل مواجه شده و سر و کله رگ های تار عنکبوتی نیز پیدا شود.
پاهایتان را بالا نگاه دارید:هنگام نشستن، استراحت یا خوابیدن، پاهای خود را بالا ببرید. (زیر پا بالش قرار دهید)
خوردن رژیم پر فیبر و کم نمک: برنامه غذایی نقش مهمی در پیشگیری و درمان رگ های تار عنکبوتی دارد. مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و ویتامین های C و A را افزایش دهید.علاوه بر این لازم است که مصرف نمک را کاهش داده و میوه، سبزیجات، مرغ، ماهی و غلات سبوس دار را در الویت برنامه غذایی تان قرار دهید.
اجتناب از پوشیدن کفش پاشنه بلند و لباس های تنگ: لباس های خیلی تنگ به‌خصوص در اطراف کمر، کشاله ران (ران بالا) و پاها و کفش های پاشنه بلند در پیدایش رگ های تار عنکبوتی تاثیر دارند.لباس‌های تنگ می‌تواند رگهای واریسی را بدتر کند.کفش‌هایی با پاشنه کوتاه به عضلات ساق پا کمک می‌کند و باعث بهبود جریان خون و مقابله با مشکل رگ های تار عنکبوتی می شود
-
فیزیوتراپی:
رگ های واریسی همچنین می توانند با فیزیوتراپی درمان شوند. همیشه باید با یک فیزیوتراپیست برای بهبود سریع مشورت کنید.رگهای واریسی عمدتا ناشی از عدم فعالیت در پاها طی یک دوره طولانی مدت است. در حالی که هیچ راهی وجود ندارد که بتوان از آن کاملا جلوگیری کرد. پیاده روی، شنا و دوچرخه سواری، انتخاب خوبی از فعالیت های سبک است. درمان فیزیوتراپی ورید واریسی به رفع علائم و درد کمک می کند.
جوراب واریس: اعمال فشار به معنای اعمال مکانیکی فشار خارجی کنترل شده به روی ناحیه ی دچار مشکل است. درمان با فشرده سازی با اعمال کردن یک فشار ، انجام می شود تا کارآمدی سیستم های لنفاوی و شریانی بیشتر شود. اعمال فشار با پوشیدن لباس های کشسانی که به میزان مشخصی قدرت فشرده سازی دارند، انجام می شود.
جوراب طبی با فشار کاهشی استاندارد، که بیشترین فشار را در ناحیۀ مچ پا وارد کرده و هر چه به سمت بالای ران می رویم از درجه فشار کاسته می شود، به برگشت خون وریدی کمک کرده، باعث کاهش فشار داخل وریدی شده، از استاز خون در وریدها و تغییر شکل دیوارۀ آنها جلوگیری کرده و با کمک به بدن در برگرداندن خون وریدی به سمت قلب در جهت مخالف نیروی جاذبۀ زمین، موجب تسکین درد و برطرف شدن احساس سنگینی پاها می شود. بسته به علت آسیب، درمان با فشرده سازی می تواند به روشهای مختلفی اعمال شود، مانند استفاده از جوراب های ساق بلند و کوتاه، جوراب شلواری ها و آستین.
ورزش درمانی: برخی از ورزش هایی که برای درمان رگهای واریسی مناسب است در زیر آورده شده است.
- اسکلروتراپی: در اسکلروتراپی ۸۰ درصد عروق درمان شده برداشته می‌شوند. پزشک محلولی را به طور مستقیم در عروق مبتلا تزریق می‌کند. رگ مورد تزریق تخریب شده، فیبروتیک می‌شود و در نهایت از بین می‌رود.
- لیزر درمانی : به کمک لیزر درمانی رگهای عنکبوتی کوچک و رگهای واریسی کوچک با گرما تخریب می‌شوند. گرما باعث شکل‌گیری بافت اسکار در عروق شده و در نهایت رگ را می‌بندد. برای برخی از بیماران این روش یک جایگزین خوب برای تزریق است.
رادیوفرکانسی (RF): رادیوفرکانسی یک روش برای درمان رگهای واریسی بزرگ‌تر است. اساس این روش مشابه لیزر اندوونوس است. یک کاتتر کوچک انرژی رادیوفرکانسی را (به جای انرژی لیزر) مستقیماً به دیواره رگ می‌تاباند که باعث سوختن و تخریب دیواره رگ می‌شود. پس از حدود یک سال، رگ از بین می‌رود.
درمان جراحی
برای درمان رگهای واریسی، چندین روش جراحی وجود دارد. اما هر کسی که مبتلا به واریس است، کاندید عمل جراحی نیست. اگر بیمار از درد یا التهاب ناراحت نیست و فقط برای زیبایی خواهان درمان واریس است، جراحی بهترین گزینه خواهد بود. بنابراین جراحی معمولاً برای افرادی که از روشهای مراقبت خانگی یا تغییر شیوه‌ی زندگی تسکین پیدا نمی‌کنند یا کسانی که برای دلایل زیبایی می‌خواهند روش‌هایی غیر از اسکلروتراپی یا درمان لیزری را امتحان کنند تا رگها کمتر برجسته شوند، توصیه می شود. از طرفی جراحی در موارد پیشرفته شامل وجود زخم و رگهای واریسی بزرگ ضرورت دارد. روشهای که برای بستن یا برداشتن رگ واریس انجام می شود عبارتنداز:
- فلبکتومی سرپایی
- فلبکتومی ترانس ایلومینیشن
- آندوسکوپی واریس
مقالات علمی فیزیوتراپی هروی
پیج اینستاگرام فیزیوتراپی هروی
کانال تلگرام فیزیوتراپی هروی