فلج بل یک بیماری عصبی است که در نتیجه آسیب عصب شماره ۷ مغزی به وجود می آید. این بیماری موجب تضعیف و انقباض عضلات صورت به یک سمت می شود و حرکات عضلات سطحی صورت از جمله لبخند زدن و پلک زدن را برای فرد مشکل می کند.
فلج بل به عنوان فلج صورت نیز شناخته می شود که به علت التهاب عصبی که عضلات صورت را کنترل می کند رخ می دهد. این بیماری همچنین ممکن است در افراد دیابتی که از عفونت های ویروسی رنج می برند رخ دهد. فلج بل در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد و بر اساس مطالعات انجام شده ۱۵ الی ۳۰ نفر از هر ۱۰۰ هزار نفر را درگیر میکند. عصب صورتی به علت التهاب درست در جایی که عصب از جمجمه خارج و وارد صورت میشود دچار آسیب می شود. گاهی به خاطر اختلال در خونرسانی عصب دچار ضایعه ایسکمیک میشود.
علائم
علائم و نشانه های فلج بل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- شروع ناگهانی ضعف عضلات صورت یا فلجی که یک طرف صورت را درگیر می کند.
- مشکل در لبخند زدن
- مشکل در بستن چشم یا چشمک زدن
- درد در اطراف منطقه آسیب دیده
- سر درد
- کاهش حس چشایی
- کاهش میزان ترشح بزاق
در موارد نادردیده شده که فلج بل بر روی اعصاب هر دو طرف صورت تاثیر می گذارد. فلج کامل با فلج بل تفاوت دارد از آنجایی که فلج بل تنها باعث اختلال عصبی در یک طرف صورت می شود در حالیکه فلج کامل باعث اختلال عصبی در یک طرف بدن می شود.
علل
علت دقیق فلج بل شناخته شده نیست، با این حال، تورم یا فشار بر روی عصب صورت می تواند منجر به ضعف یا فلج عضلات صورت شود.همچنین گفته می شود که عفونت های ویروسی ممکن است سبب التهاب عصب صورت شود. علت فلج بل با عفونت های ویروسی زیر مرتبط است:
- آنفولانزا (ویروس آنفولانزا B)
- اوریون(ویروس اوریون)
- سرخک آلمانی (سرخک)
- ویروس هرپس زوستر (herpes zoster)که عامل آبله مرغان و زونا است.
- عفونت های تنفسی (آدنویروس)
- ویروس Epstein-Barr که عامل بیماری مونونوکلئوز است.
- ویروس هرپس سیمپلکس (HSV)که عامل بروز تبخال معمولی و تبخال تناسلی است.
عوامل خطرزا
شیوع این بیماری در افراد زیر بیشتر از سایرین است:
- افراد مبتلا به دیابت
- افراد مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی فوقانی (عفونت ریه)
- افرادی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری هستند
- زنان در سه ماهه سوم بارداری
- زنان بلافاصله(هفته اول) پس از زایمان
عوارض جانبی
عوارض جانبی فلج بل ممکن است از شرایط خفیف تا شدید متفاوت باشد از قبیل:
- آسیب جبران ناپذیر به اعصاب صورت
- نابینایی جزئی یا کامل ناشی از اشکال در بستن چشم یاپلک زدن و همچنین کاهش تولید اشک
- خشکی بیش از حد در چشم که ممکن است منجر به عفونت های چشم و زخم شود
- انقباض غیر ارادی عضلات صورت ناشی از آسیب فیبرهای عصبی
تشخیص
فلج بل معمولا از طریق معاینات فیزیکی حرکات صورت چشم ها، گونه ها، فک و ابرو تشخیص داده می شود.با این حال هیچ علامت یا تست خاص برای تشخیص فلج بل وجود ندارد.
- نوار عصب و عضله (EMG): این آزمایش برای تشخیص امواج عصبی صورت که توسط عضلات اسکلتی و اعصاب تولید می شوند، انجام می شود.این امواج عصبی تولید شده ثبت می شود و به تشخیص هرگونه آسیب اعصاب کمک میکند.( این تست صدمه به اعصاب و میزان آن را مشخص می کند .)
- تصویر برداری:ام آر ای یا سی تی اسکن جهت رد کردن سایر علل فشار برعصب مانند تومور و شکستگی جمجمه انجام می شود.
- آزمایش خون: برای بررسی وجود عفونت های باکتریایی یا ویروسی نیز آزمایش خون انجام می شود.
درمان
فلج بل را می توان از طریق دارو درمانی یا از طریق عمل جراحی درمان کرد. با این حال ممکن است برخی از بیماران بدون استفاده از داروها به طور معمول بهبود یابند.
درمان دارویی
درمان دارویی ممکن است شامل استفاده از داروهای کورتیکواستروئید و ضد ویروسی باشد.
داروهای کورتیکواستروئید: داروهای کورتیکواستروئید از طریق کاهش درد و التهاب ناحیه آسیب دیده تاثیر می گذارند.این داروها با کاهش تورم یا التهاب اعصاب صورت به کاهش علائم فلج بل کمک می کنند.استفاده از کورتیکواستروئیدها در صورتی که در اولین روز های شروع علائم آغاز شود بیشترین تاثیر را خواهند داشت.
داروهای ضد ویروس: استفاده از داروهای ضد ویروس در درمان فلج بل به ندرت گزارش می شود. با این حال، در شرایط مزمن، آن را در ترکیب با کورتیکواستروئیدها برای درمان فلج بل تجویز می کنند.
جراحی
برداشتن فشار از روی عصب صورت:این عمل جراحی برای برداشتن فشار از روی اعصاب صورت انجام می شود. با این حال معمولا جراحی در بیمارانی توصیه می شود که به هیچ یک از داروها پاسخ نداده اند. امروزه این نوع عمل جراحی توصیه نمی شود. زیرا آسیب عصب صورت و از دست دادن موقت حس شنوایی از خطرات احتمالی این روش هستند.
بالابردن خط ابرو:این جراحی برای درمان اصلاح افتادگی پلک انجام می شود که به باز شدن چشم کمک می کند.با این حال درصورتی که مراقبت های لازم در حین جراحی صورت نگیرد ممکن است عوارض جانبی بیشتری را ایجاد کند.
ایمپلنت چشم: ایمپلنت طلایی یا پلاتین در چشم قرار داده می شود که کمک می کند تا بسته شدن پلک را به حالت طبیعی و پویا بازگردانیم. ایمپلنت ها در پلک بالا قرار داده می شوند که در بستن پلک با جاذبه کمک می کند. ایمپلنت ها می توانند هنگامی که اعصاب صورت عملکرد طبیعی خود را باز می یابند حذف شوند.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی برای درمان فلج بل از همان روزهای اول شروع می شود اما استفاده از تحریکات الکتریکی معمولا تا دو هفته به تاخیر می افتد. در چند روز اول می توان با استفاده از امواج اولتراسونیک محلول بتامتازون را بر روی محل خروج عصب صورتی از جمجمه فونوفورز کرد.
سایر اقدامات فیزیوتراپی عبارت است از:
- تحریک الکتریکی عضلات به منظور بازآموزی فعالیت عضلات
- ماساژ که به جلوگیری از کوتاهی عضلات کمک میکند
- استفاده از امواج مادون قرمز برای افزایش گردش خون
- تمرینات ویژه جهت تسهیل فعالیت عضلات
- لیزر پرتوانکه ترمیم عصب و از بین رفتن التهاب را تسریع میکند
- الکتروآکوپانکچر برای تاثیرگذاری بیشتر و دقیق تر بر عملکرد عضلات
فلج بل قابل درمان است و دوره بهبودی کامل معمولا شش ماه به طول می انجامد. گاهی برخی از بیماران در طول دو الی سه هفته بهبود می یابند و گاهی ماهها زمان میبرد. در موارد نادر، این وضعیت ممکن است دوباره تکرار شود.مراقبت از چشم و جلوگیری از خشکی و آسیب آن با استفاده از پماد و قطره چشمی تا زمان بهبود بیماری بسیار اهمیت دارد. انجام منظم جلسات فیزیوتراپی و تکرار تمرینات در منزل و همچنین مراجعه به پزشک به طور مرتب نتایج مطلوبی را در پی خواهد داشت.
بیمار با فلج عصب صورت در نتیجه زونا (عکس سمت چپ)
و پس از ده جلسه فیزیوتراپی شامل لیزر پرتوان، تحریک الکتریکی و تمرین درمانی(عکس سمت راست)
با عرض سلام
من علی هستم از تورونتو
نزدیک به چهار سال پیش درگیر Bell’s palsy چپ صورت شدم و متاسفانه هنوز هم درگیرش هستم و نمیتونم ابروی چپ رو تکون بدم و گوشه لب هم به سمت چپ کشیده شده و هر وقت خسته میشم و یا عصبی هم درد بیشتری دارم و هم صورتم بیشتر نشون میده
سوال من اینه که آیا شانسی برای خوب شدن دارم یا خیر
ممنون میشم اکه راهنمایی کنید
سلام
دوست عزیز عصب معمولا تا دو سال پس از آسیب امکان ترمیم و بهبود دارد و پس ازآن شانس بازگشت بسیار کم میشود. با توجه به اینکه مشکلاتی را که عنوان می کنید خیلی عمده و ناتوان کننده نیست نیاز به پیوند عصب هم ندارید و بهتر است که با موضوع کنار بیایید.
ینی اصلا هیچ راه چاره ایی نیست؟ فیزیوتراپی دوباره، جراحی، نمیدونم کلی ازمایش و چیزهای دیگه با هیچ کدوم درست نمیشه صورتم؟
دوست عزیز همونطور که قبلا هم گفتم پس از گذشت سالها از آسیب، امکان ترمیم عصب وجود نداره. جراحی پیوند عصب هم نتیجه خوبی نخواهد داشت. با اینحال میتونید برای اطمینان بیشتر به یک فوق تخصص ترمیم اعصاب محیطی مراجعه کنید.