سندروم درد میوفاسیال یک بیماری مزمن دردهای عضلانی است و به درد و التهاب در بافت‌های نرم بدن اشاره دارد. در این بیماری فشار بر روی نقاط حساس در عضلات، سبب درد در قسمت‌های به ظاهر نامربوط بدن می‌شود. به این نوع درد، درد ارجاعی گویند.

کلمه میوفاسیال ترکیبی از دو کلمه “میو” به معنی ” عضله” و “فاسیال” به معنی “مربوط به فاسیا” می باشد. میوفاسیال یک بیماری مزمن است که فاسیا (بافت پوشش‌دهنده عضلات) را تحت تأثیر قرار می‌دهد. فاسیا در بین و دور بسیاری از بافتهای بدن مثل عضلات، عروق، اعصاب، مفاصل و … قرار دارد. نقاط دردناک در این بیماری برجستگی هایی از عضلات و همین لایه فاسیایی است که با فشار به آنها درد ایجاد می شود و می تواند به سایر جاها نیز گسترش یابد.

درد از عضلاتی که از نظر فیزیولوژیک دچار مشکل شده اند نشأت می گردد که می تواند ناشی از آسیب مستقیم عضله (مثل آنچه که بدنبال اعمال جراحی اتفاق می افتد) یا غیرمستقیم (غیرطبیعی بودن بیومکانیک بدن) باشد . افزایش حساسیت اعصاب محیطی و مرکزی، همچنین اضطراب، افسردگی و فشارهای ذهنی نیز در بروز علایم موثر می باشند.

سندروم درد میوفاسیال بسیار شایع می‌باشد و این در حالی است که از سوی بیماران و حتی برخی پزشکان کمتر شناخته شده می‌باشد. البته متخصصین فیزیوتراپی با این عارضه آشنایی کامل دارند. سندرم درد میوفاسیال در زنان و در سنین میانسالی بیشتر رخ می‌دهد.

علائم

• درد: شایعترین علایم خستگی و درد هستند. سندرم میوفاسیال در افراد غالباً با یک درد دائمی عضلات سفت ، محدودیت حرکت و خستگی عمومی و یا ترکیبی از این ها خود را نشان می دهد. بیماران ممکن است از درگیری عضلات خود بی اطلاع بوده و از سردرد، درد گردن، درد مفاصل و درد پشت و درد سیاتیک در اندام شکایت داشته باشند .شدت سندرم میوفاشیال می تواند از یک درد خفیف یا یک درد شدید آزاردهنده متفاوت باشد. درد می تواند مداوم و دوره ای باشد اما غالباً دائمی، ناتوان کننده و محدودکننده است. و با تحریک و لمس نقاط ماشه ای به وجود می آید. هرچه نقاط ماشه ای حساس تر باشند شدت گسترش درد ناشی از آن به مناطق مجاور متفاوت است. بیمار معمولا از سنگینی دائمی در پشت شبیه به یک کوله پشتی شکایت دارد.در تعداد اندکی از بیماران شکایت ناشی از نقاط ماشه ای درد نیست بلکه محدودیت حرکتی به علت کوتاه شدن و انقباض عضلات فرد است.
• اسپاسم و حساسیت به لمس: حساسیت به لمس و اسپاسم به‌طور شایع در نواحی درد وجود دارد و ممکن است حساسیت به لمس در مناطقی که درد مزمن احساس نمی‌شود، نیز وجود داشته باشد.
• اختلال خواب: الگوی خواب نامناسب در بیماران مبتلا به سندرم درد میوفاسیال شایع است. این عارضه با بیداری همراه با احساس خواب‌آلودگی و خستگی روزانه مرتبط است. خشکی بدن پس از عدم فعالیت شایع است.
• افسردگی: علاوه بر درد موضعی یا منطقه‌ای که با سندرم درد میوفاسیال در ارتباط است، افراد مبتلابه این اختلال ممکن است از افسردگی و اختلالات رفتاری نیز رنج ببرند.

عوامل تشدید کننده: فعالیت فیزیکی شدید، مواجهه با سرما، استرس های روحی،  فشار محکم روی عضله دردناک و بروز بیماری های حاد مثل عفونت های ویروسی میتواند بیماری را تشدید کند.

عوامل خفیف کننده: فعالیت ملایم، ورزش های کششی ملایم، فشار ملایم و خفیف روی عضله (مثل ماساژ)، گرمای مرطوب و استراحت کوتاه مدت بعداز فعالیت، شدت بیماری را کاهش میدهند.

علل

علت سندرم درد میوفاسیال ناشناخته است. با این‌وجود، آسیب قبلی، الگوی خواب نامناسب، زندگی پراسترس و افسردگی از علل اصلی شایع هستند که ممکن است در تحریک و تشدید سندرم درد میوفاسیال نقش داشته باشند.

اکثر نقاط به دلیل استفاده بیش از حد از عضلات، ترومای وارد بر عضلات (آسیب) یا فشارهای فیزیولوژیکی رخ می‌دهد. نقاط ماشه ای معمولا در نتیجه فعالیتهای تکراری همچون بلند کردن اجسام سنگین یا کار پشت کامپیوتر در تمام طول روز ایجاد می‌شوند. نمی توان تنها به یک عامل در ایجاد نقاط ماشه ای میوفاسیال اشاره نمود. ترکیبی از فاکتورهای موثر در این فرایند می‌تواند عبارت باشد از:

• حالت بد نشستن یا ایستادن به مدت طولانی
• فعالیتهای تکرای
• سوء تغذیه یا نرسیدن مواد مغذی به عضلات
• عدم تحرک
• وجود هر گونه آسیب بر سیستم عضلانی-استخوانی یا دیسک های بین مهره ای
• خستگی عمومی
• تغییرات هورمونی
• عارضه‌های پزشکی (از جمله حمله قلبی، التهاب معده)

عوارض

عوارض مرتبط با سندرم درد میوفاسیال ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اختلالات خواب: علائم و نشانه‌های سندرم درد میوفاسیال ممکن است موجب اختلال در خواب شبانه گردد. شما ممکن است نتوانید در یک حالت راحت بخوابید و هر گونه تکان در هنگام خواب ممکن است موجب ضربه به یک نقطه ماشه‌ای و بیدار شدن شما شود.
• فیبرومیالژیا: شماری از تحقیقات حاکی از آن است که سندرم درد میوفاسیال ممکن است در برخی از افراد به فیبرومیالژیا تبدیل شود. فیبرومیالژیا یک بیماری مزمن است که با درد گسترده همراه می‌باشد. گمان می‌رود که مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا با گذشت زمان نسبت به سیگنال‌های درد حساسیت بیشتری پیدا می‌کند. برخی از پزشکان بر این باورند که سندرم درد میوفاسیال ممکن است در شروع این روند نقش داشته باشد.

تشخیص

تشخیص این بیماری فقط با گرفتن شرح حال و معاینه دقیق است و نیازی به گرفتن عکس رادیوگرافی(Radiography)، ام آر آی (MRI)، نوار عصب (EMG and NCV) و … نمی باشد، مگر اینکه همزمان به سایر بیماریهای شانه و یا گردن هم شک شود که برای تشخیص آنها باید از این کارهای تشخیصی استفاده شود.

پزشکان در طول معاینه بالینی سندرم درد میوفاسیال را بر اساس نواحی شکایت درد عضلانی و حساسیت به لمس مرتبط با آن تشخیص می‌دهند.در واقع تشخیص این سندرم مستلزم درک دقیق نقاط ماشه‌ای و تریگر پوینت بدن است. نقاط ماشه‌ای می‌تواند از طریق درد ناشی از فشار یک نقطه از بدن بیمار تشخیص داده شود.

درمان

برای درمان صحیح میوفاسیال ارزیابی و شناخت علل زمینه ای این بیماری مهم است. بهترین درمان سندرم درد میوفاسیال می‌تواند یک درمان ترکیبی باشد.

• دارو

داروهای ضد التهاب (مسکنها)، ضد افسردگی، شل کننده عضلانی و…. در این بیماری مؤثر هستند که فقط باید توسط پزشک تجویز شوند، و در عین حال باید دانست که درمان اصلی و اساسی این بیماری نیستند.

• فیزیوتراپی

فیزیوتراپی  همواره به‌عنوان یک درمان مؤثر توصیه می‌شود. فیزیوتراپی نقش بسیار مهمی در درمان این بیماری دارد. فیزیوتراپی از طریق کشش ملایم و ورزش باعث بهبود دامنه حرکتی و هماهنگی حرکات می شود و با برطرف کردن نقاط ماشه ای می توان تقویت عضلات را شروع نمود. درمان های فیزیوتراپی می تواند شامل موارد زیر باشد:

اصلاح پوسچر: اگر وضعیت نامناسب بدن موقع کار، ورزش و استراحت علت سندروم درد میوفاسیال باشد، آموزش وضعیت صحیح بدن می تواند به درمان فرد کمک کند.

تمرین درمانی: ورزش برای سندرم درد میوفاسیال یکی از روشهای بسیار موثر است. در ورزش درمانی، فیزیوتراپیست یک سری تمرینات کششی را برای عضلات کوتاه شده شما طراحی می کند. اگر علت درد ماهیچه ها ضعف عضلانی باشد، در تمرین درمانی، فیزیوتراپیست به طراحی حرکاتی برای تقویت عضلات ضعیف شده متمرکز می شود.

منوال تراپی: فیزیوتراپیست برای آزاد کردن میوفاسیال عضلات درگیر ممکن است از منوال تراپی یا درمان دستی استفاده کند. هدف منوآل تراپی در درمان سندروم میوفاسیال گردن، تحریک عضلات درگیر، از بین بردن تنش عضلانی و تسکین درد ماهیچه ای است.

سوزن خشک: این یکی از موثرترین روش های درمان برای کاهش تحریک پذیری نقاط ماشه ای است. در روش سوزن خشک (درای نیدلینگ) سوزنهایی به داخل پوست و عضله نقطه ماشه ای فرو می رود. این کار باعث آزادسازی میوفاسیال و رفع درد در نقاط ماشه ای می شود. مکان قرارگیری سوزن‌ها می‌تواند کانون گره عضله، مجموعه عضلات حساس شده و یا ریشه‌های عصبی در نزدیکی ستون فقرات باشد، جایی که ریشه عصبی تحریک و حساس شده است. درنتیجه گیرنده‌های کششی ماهیچه‌ها (دوک عضلانی) تحریک شده و ماهیچه وارد فاز آرامش می‌شود و به‌صورت انعکاسی طولش افزایش می‌یابد.

الکتروتراپی: در این روش درمانی از جریان الکتریکی استفاده می شود. الکتروتراپی  می تواند علل ایجاد کننده سندروم درد میوفاسیال را برطرف کند. این روش به کاهش درد ماهیچه ای، رفع خستگی های مزمن و درمان اضطراب و افسردگی کمک می کند.

اولتراسوند تراپی: از امواج فراصوت برای افزایش گردش خون و حرارت استفاده می شود تا فرایند التیام در عضلات دچار سندروم درد میوفاسیال تسهیل شود. حرارت ایجاد شده توسط اولتراسوند، جریان خون و اکسیژن رسانی به محل درد را بهبود می دهد. همچنین گرما به کشش عضلات و کاهش درد در نقاط ماشه ای کمک می کند..

ماساژدرمانی: انواع مختلف ماساژ درمانی وجود دارد که نقاط ماشه ای در سندرم درد میوفاسیال را غیر فعال می کنند. ماساژ درمانی جریان خون را در نواحی مختلف افزایش می دهد و ماهیچه ها را گرم می کند. با استفاده از این روش، سفتی و درد عضلات کاهش می یابد.در این روش، آزادسازی میوفاسیال با استفاده از فشار بر نقاط ماشه ای انجام می شود و به کاهش درد کمک می کند. ماساژ درمانی به دو روش مستقیم و غیر مستقیم انجام می شود. در روش مستقیم، روی بافت میوفاسیال درگیر، تکنیک های فشار انجام می شود. با این روش، نقاط ماشه ای با فشار مستقیم زیادی روبرو می شوند و میوفاسیال از کشش یا انقباض آزاد می شود. در تکنیک غیر مستقیم به نقاط ماشه ای کشش ثابت و ملایمی داده می شود. بنابراین عضله ی درگیر در حالت حداقل مقاومت قرار گرفته و از تنش آزاد می شود.

لیزر تراپی: در این روش از لیزر برای درمان سندروم میوفاسیال گردن استفاده می شود. لیزردرمانی با ایجاد حرارت عضلات درگیر و نقاط ماشه ای را تحریک می کند و با آزادسازی میوفسیال به کاهش درد کمک می کند. درمان با این روش کمی زمانبرتر از روشهای دیگر فیزیوتراپی است.

شاک ویو تراپی: این روش درمانی غیر تهاجمی است و به کمک امواج کم انرژی انجام می شود. در شاک ویو تراپی عضلات درگیر تحریک می شوند تا جریان خون در آنها بیشتر شود. اگر دلیل سندروم میوفاسیال گردن مربوط به ایسکمی و کمبود خونرسانی باشد، این روش می تواند به درمان فرد کمک کند. شاک ویو تراپی می تواند گرفتگی شدید و درد پشت ناشی از سندروم درد میوفاسیال را درمان کند.

• تزریق

تزریق به نقاط ماشه ای شامل تزریق مستقیم این تقطه به ‌منظور مدیریت درد است. تزریق ممکن است یک بی‌حس‌کننده، مخلوطی از بی‌حس کننده‌ها یا یک کورتیکواستروئید (داروی کورتیزون) به ‌تنهایی یا در فرم مخلوط با لیدوکائین باشد. تزریق موجب غیرفعال شدن نقطه ماشه‌ای و تسکین درد خواهد شد.

• جراحی

برای درمان سندروم میوفاسیال نیازی به جراحی نیست. ولی اگر علت درد به خاطر بیماری شانه مثل پارگی عضله روتاتور کاف یا اختلالات گردن مثل دیسک گردن باشد، در چنین مواردی به جراحی نیاز است.

درمان‌های خانگی

اگر دچار درد میوفاسیال هستید، از خودتان مراقبت کنید. سعی کنید توصیه‌های زیر را در برنامه‌ی روزانه‌تان بگنجانید:

• ورزش: ورزش‌های ملایم مدیریت درد را برایتان آسان‌تر می‌کند. زمانی که درد آزارتان نمی‌دهد، ورزش کنید. از پزشک معالج یا متخصص طب فیزیکی بخواهید که تمرین‌های مناسب را به شما آموزش دهد.
• آرام‌سازی: وقتی استرس و اضطراب داشته باشید، درد را بیشتر حس می‌کنید. روش‌هایی را برای آرام کردن خودتان پیدا کنید. مدیتیشن، نوشتن خاطرات یا درد و دل کردن با دوستان کمک می‌کند تا آرامتر بشوید.
• رژیم غذایی سالم: تغذیه سالم سرشار از میوه و سبزی داشته باشید. به اندازه کافی بخوابید تا صبح‌ها سرحال و بعد از استراحت کافی از خواب بلند شوید. از بدنتان مراقبت کنید تا انرژی لازم را برای مدیریت درد داشته باشید.

مقالات علمی فیزیوتراپی هروی

پیج اینستاگرام فیزیوتراپی هروی

کانال تلگرام فیزیوتراپی هروی