سندرم درد پاتلوفمورال
سندرم درد پاتلوفمورال یا کندرومالاسی یا زخم کشکک اصطلاحی است که برای توصیف درد در جلوی زانو و اطراف کاسه زانو یا کشکک زانو به کار می‌رود. سندرم درد پاتلوفمورال یکی از شایع‌ترین علل درد زانو، به‌خصوص در بین ورزشکاران، جوانان فعال، افراد بزرگ‌سال و کسانی است که کار فیزیکی دارند. درد و التهاب کشکک زانو بیشتر در زنان دیده میشود و در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از دلایل زانودرد را شامل میشود.
سندرم درد پاتلوفمورال گاهی اوقات با نام زانوی دوندگان نیز خوانده میشود، زیرا شایع ترین عارضه ای است که در دوندگان مشاهده میشود. البته این عارضه میتواند در هر فردی که در فعالیت‌های خود، زانوی خود را زیاد خم میکند ایجاد شود؛ فعالیت‌هایی مانند دوچرخه‌سواری و پرش، دو زانو و چهارزانو نشستن، از پله بالا و پایین رفتن و استفاده از توالت ایرانی. علت آن عدم تعادل در نیروهایی است که جهت گیری کشکک زانو و خم شدن و باز شدن زانو را کنترل می کنند، خصوصا زمانی که فشار وزن بیش از حدی بر روی زانو وارد می شود. درد و سفتی که باعث میشود بالا رفتن از پله‌ها، زانو زدن و فعالیت‌های روزمره دیگر را مشکل کند.
آناتومی
زانو بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین مفصل در بدن است. زانو یک مفصل سینوویال است که استخوان فمور، یعنی استخوان ران پا که بلندترین استخوان بدن است را به استخوان تیبیا، یعنی استخوان ساق پا و دومین استخوان بلند بدن، متصل میکند. در داخل مفصل زانو در واقع دو سطح مفصلی وجود دارد: سطح مفصلی تیبیافمورال که بین استخوان ران و ساق پا است و سطح مفصلی پتلافمورال که بین استخوان ران پا و کشکک زانو است. این دو در کنار یکدیگر اجازه میدهند که مفصل زانو مانند یک لولا عمل کند و خم و راست شود و به طرفین چرخش داشته باشد. کشکک در زانو نقش یک قرقره را بازی میکند. تاندون عضله چهارسر زانو به کشکک متصل میشود و از طریق آن به استخوان ساق پا نیرو وارد میکند و بدین ترتیب زانو را صاف میکند.
علل
علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نیست. اما برخی عوامل ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند:
استفاده بیش از حد از مفصل: در بسیاری از موارد سندرم درد پاتلوفمورال ناشی از فعالیت‌های فیزیکی شدید است که فشار تکراری را بر روی زانو قرار میدهند مانند پیاده‌روی، دو زانو و چهارزانو نشستن و بالا رفتن از پله .
مشکلات بیومکانیکال زانو:عللی که باعث تغییر در بیومکانیک حرکت کشکک می شوند عوامل خطر به حساب می آیند و شامل کوتاهی عضله چهارسر (عضله جلوی ران)، کوتاهی عضله ایلیوتیبیال باند (عضله کناری ران)، ضعف عضله چهارسر، صافی کف پا، چرخش ساق پا به داخل و ضعف عضلات لگن می باشند.در برخی افراد کشکک زانو تراز نیست. در این صورت فعالیت شدید می تواند باعث وارد آمدن فشار بیش از حد و ساییدگی غضروف پشت کشکک زانو شود. چنین چیزی می تواند منجر به نرم شدن و از کار افتادگی غضروف پشت کشکک (کندرومالاسی) و ایجاد درد در استخوان زیرین و سوزش مفصل شود.
ضربه: آسیب به کشکک زانو مانند شکستگی یا جابجایی، میتواند با سندرم درد پاتلوفمورال مرتبط باشد.
تمرینات شدید و نامناسب: تمرینات سنگین و پرفشار مخصوصا تمریناتی که در آن زانو بیش از حد خم میشود میتواند به مفصل پاتلوفمورال آسیب برساند. تغییر ناگهانی در فعالیت فیزیکی که گاهی تغییر در شدت فعالیت است، مانند افزایش تعداد روزهایی که هر هفته تمرین می‌کنید و گاهی تغییردر طول مدت فعالیت، مانند دویدن فواصل طولانی‌تر ،نیز از عوامل آسیب به مفصل بین کشکک و استخوان ران است.
استفاده از تجهیزات ورزشی غیراستاندارد و تکنیک نادرست در هر رشته ورزشی: خیلی از افراد غیرحرفه ای بدون مشورت گرفتن از مربی و کسب آگاهی و آمادگی لازم ورزشهایی (مثل بدنسازی) را انجام میدهند که نه تنها باعث آمادگی بهتر بدنی آنها نمیشود که سبب آسیب دیدنشان میشود.
علائم
رایج‌ترین علایم سندرم درد پاتلوفمورال، درد مبهم و گرفتگی در جلوی زانو است. این درد – که معمولا به تدریج شروع میشود و اغلب مربوط به فعالیت است – ممکن است در یک یا هر دو زانو وجود داشته باشد. علائم متداول دیگر عبارتند از:
- درد و سفتی زیر استخوان کشککپس از نشستن طولانی مدت و پس از آن بلند شدن و راهرفتن
- احساس سایش، ترک خوردن، پرش و خشکی در زیر کشکک هنگام حرکت زانو
- درد در ناحیه ی کشکک زانو در حین ورزش و فعالیت‌هایی که مکررا زانو خم می شودمانند دویدن، بالا رفتن از پله ها، پریدن، یا چمباتمه زدن
- احساسی شبیه قفل شدن زانو
- تورم هم از علایم دیگر این بیماری است که می تواند داخل مفصلی باشد یا بدنبال التهاب تاندون کشکک اتفاق بیافتد
- تشدید درد با بالا رفتن یا پایین آمدن از پله ها و گاهی اوقات با راه رفتن، خصوصا بر روی سطح شیب دار و با نشستن طولانی مدت
- شنیدن صدای تق‌تق از زانو در هنگام بالا رفتن از پله‌ها. همچنین ممکن استبعد از نشستن به مدت طولانی در هنگام بلند شدن یا راه رفتن از زانوی خود این صدا شنیده شود
- خالی کردن زانو به طور مکرر به دلیل همراهی نکردن عضله چهار سر ران
تشخیص
در بسیاری از موارد نیاز به تست‌های پاراکلینیک نیست و تشخیص با شرح حال و معاینه فیزیکی دقیق محرز میشود.پزشک برای تعیین محل دقیق درد جلو زانو ، به آرامی جلوی زانو و کشکک را فشار داده و سپس می‌کشد. او همچنین قدرت و طول عضلات بدن مخصوصا عضلات اطراف زانو را ارزیابی میکند.
پزشک همچنین برای کمک به تشخیص درد زانو و اطمینان از دخالت نداشتن سایر مشکلات فیزیکی در عارضه فعلی موارد زیر را نیز چک میکند:
- راستای ساق و وضعیت قرارگیری کشکک
- پایداری زانو، چرخش مفصل ران و دامنه حرکتی زانوها و مفاصل ران
- وجود هرگونه نشانه‌ای از حساسیت به لمس در زانو
- اتصال عضلات ران به کشکک
- قدرت، انعطاف، استحکام و کشیدگی طبیعی عضلات باسن، عضلات جلوی ران (چهارسر)، و عضلات پشت ران (همسترینگ)
- سفتی تاندون آشیل و انعطاف‌پذیری مچ پا
تستها
در برخی موارد برای کمک به تشخیص علت درد زانو، پزشک ممکن است آزمایشهای تصویربرداری زیررا تجویز نماید.
تصویربرداری با اشعه ایکس: تصویر برداری با اشعه ایکس می تواند به تشخیص شکستگی ها و سایش های مفصل و همچنین خارهای استخوانی کمک کند .
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI):این تست به طور خاص برای مشخص کردن صدمات به بافت های نرم از جمله رباط ها، تاندون ها، غضروف ها و عضلات است.
درمان
درمان های غیر جراحی
درمان اصلی این بیماران غیرجراحی است. روش درمانی بیمار به شرایط خاص او و علت اصلی بروز التهاب بستگی دارد. اما در اغلب موارد، سندروم درد پاتلوفمورال به طور موفقیت‌آمیزی با روشهای درمانی غیر جراحی درمان میشود.
تغییر در سطح فعالیت: اولین قدم متوقف کردن فعالیت‌های است که باعث آسیب و فشار به زانو میشود. این ممکن است به معنی تغییر برنامه تمرینی‌تان و یا تغییر دادن آن به فعالیت‌هایی با فشار کمتر به زانو باشد. دوچرخه سواری و شنا گزینه‌های خوبی هستند. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن نیز به کاهش فشار روی زانو کمک خواهد کرد.
روشRICE : RICEیکی از درمان‌های متداول برای آسیب‌های ورزشی است و مخفف استراحت، یخ، بانداژ فشاری و بالا نگه داشتن است.
- استراحت: تا جای ممکن به زانوی خود استراحت دهید. از انجام دادن فعالیت‌هایی مانند اسکات و دویدن که موجب تشدید درد می‌شوند، خودداری کنید و برای بازه‌های زمانی طولانی در حالت ایستاده یا نشسته نمانید.
- یخ: برای تسکین درد و تورم، هر ۳ الی ۴ ساعت، به مدت ۲۰ دقیقه روی زانو کمپرس سرد بگذاریدو این کار را تا ۲ الی ۳ روز و یا تا زمان برطرف شدن درد ادامه دهید.
- بانداژ فشاری: به منظور اعمال فشار به ناحیه زانو، آن را با یک باند ببندید یا از زانوبند استفاده کنید.
- بالا نگه داشتن : زمانی که نشسته‌اید یا خوابیده‌اید، زیر پای خود پشتی بگذارید تا زانوی شما بالاتر قرار گیرد.
داروها: داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایپوبروفن و یا ناپروکسن می توانند در کاهش التهاب و درد کمک کنند.
بریس:زانوبندهای طبی یک روی آن یک سوراخ برای قرار گرفتن کشکک در آن قرار داردکمک میکنند که از انحراف بیش از حد کشکک جلوگیری شود.
کفی طبی یا ارتز:با قرار دادن این کفی‌ها در کفش می توانید کف پا و قوزک پای‌تان را هم تراز و با ثبات کرده و فشار را از قسمت پایین پای‌تان بردارید. این کفی ها به صورت آماده و یا سفارشی قابل تهیه هستند.
فیزیوتراپی:
عملاً تمامی موارد این سندروم پاسخ خوبی نسبت به فیزیوتراپی نشان میدهند. هدف از انجام این درمان از بین بردن التهاب موضعی و تشخیص و رفع هرگونه مشکل در حالت و موقعیت ساختارهای بدن است که ممکن است باعث ایجاد این مشکل شده باشند. روش های درمانی فیزیوتراپی می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درمان دستی:این روش ترکیبی از ماساژ و تکنیک‌های کششی است که برای کاهش تنش به همراه بهبود قدرت و استقامت عضلات اطراف زانو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ماساژ درمانی:هدف از انجام آن شل کردن عضلات می‌باشد. با استفاده از این روش می‌توان موقعیت عضلات و تاندون‌ها را بهبود بخشید.
- سوزن خشک : سوزن خشک در مواردی که عضلات اطراف مفصل به علت درگیری دچار نقاط ماشه ای و دردناک شده اند استفاده میشود. با استفاده از سوزن خشک این نقاط آزاد شده و در نتیجه درد کاهش پیدا میکند و با افزایش گردش خون عضلات عملکرد طبیعی خود را به دست می آورند.
- الکتروتراپی:به نظر می‌رسد استفاده از تحریک الکتریکی و بیوفیدبک روی عضلات چهارسر ران، امکان بازگشت فعالیت عضلات را آسان میکند و ممکن است نسبت به ورزش درمانی بهتر عمل کند.
-
لیزر پرتوان: لیزر پرتوان انرژی بافت را تا ۱۰۰ برابر بالا برده و منجر به افزایش خونرسانی و بهبود بافت میشود.
- مگنت تراپی : با افزایش اکسیژن رسانی بافت ها تا ۲۰۰ برابر و نرمال کردن یون ها ترمیم بافت را بهبود می بخشد.
- شاک ویو تراپی : با فرستادن امواج صوتی پرقدرت ترمیم بافت را تحریک می کند.
- ورزش درمانی:انجام برخی تمرینات ورزشی به‌بهبود دامنه حرکت، قدرت و استقامت زانوها کمک میکند. تمرکز بر تقویت و کشش دادن عضلات چهارسر بسیار مهم است زیرا این عضلات عامل اصلی پایداری کشکک زانو هستند. تمرینات زیر نمونه هایی از تمریناتی است که برای درمان سندروم پاتلافمورال استفاده میشود و البته فیزیوتراپیست با توجه به شرایط بیمار آنها را تجویز میکند.
تزریق کورتون:برای دردهای شدید در زیر و جلوی کشکک زانو، تزریق هیدروکورتیزون میتواند موثر باشد. تزریق موضعی کورتون به زانو در کاهش التهاب و درد جلوی کشکک زانو در مواردی که آسیب به رباط زانو نیز وارده شده باشدموثر است.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت ( PRP) :تزریق پی آر پی یک گزینه درمانی مناسب برای تحریک و تسریع التیام و بازسازی بافت نرم و درمان مشکلات رباط و تاندون اطراف و زیر کشکک و مفصل زانو است.
درمان جراحی
درمان سندروم درد پاتلوفمورال از طریق جراحی در موارد معدودی که بیمار از روش های غیر جراحی جواب نگرفته است تجویز می شود. این روش شامل موارد زیر است:
آرتروسکوپی:در این روش جراح دوربینی به نام آرتروسکوپ را داخل مفصل قرار می‌دهد. این دوربین تصاویری را روی نمایشگر نشان می‌دهد و جراح از این تصاویر جهت هدایت ابزارهای کوچک خود در داخل مفصل استفاده میکند.
دبریدمنت:در برخی موارد، حذف بافت غضروف آسیب‌دیده از سطح کشکک میتواند باعث تسکین درد شود. در واقع غضروف آسیب دیده از سطح مفصل تراشیده میشود.
آزادسازی جانبی:اگر تاندون رتیناکولوم جانبی به اندازه ایی سفت باشد که کشکک را به خارج از شیار تروکلئار فشار دهد، این روش بافت را نرم تر کرده و به هم تراز شدن کشکک کمک میکند.
انتقال برجستگی درشت نی:در برخی موارد، لازم است موقعیت کشکک را با جابجا کردن تاندون کشکک همراه با بخشی از برجستگی روی استخوان درشت نیکه در واقع محل چسبیدن تاندون عضله چهاسر استتغییر داد.
یک عمل جراحی باز سنتی برای این روش مورد نیاز است. دکتر به طور کامل یا ناقص برجستگی درشت نی را جدا میکند تا استخوان و تاندون به طرف قسمت داخلی زانو حرکت کنند. سپس تکه استخوان با استفاده از پیچ‌ها به درشت‌نی متصل میشود. در اغلب موارد این انتقال برای حرکت بهتر کشکک زانو در شیار تروپلار امکان پذیر است.
پیشگیری
سندرم درد پاتلوفمورال معمولا به طور کامل با اقدامات ساده یا درمان فیزیکی برطرف میشود. با این حال، اگر شما تغییراتی در سطح تمرینات و فعالیت‌تان اعمال نکنید ممکن است دوباره این مشکل برای شما تکرار شود. حفظ شرایط مناسب ماهیچه‌ها در اطراف زانو، به خصوص عضلات چهارسر و همسترینگ گام‌های دیگری هستند که می‌توانید برای جلوگیری از برگشت درد زانو بردارید. این موارد عبارتند از:
- پوشیدن کفش‌های مناسب با فعالیت‌های شما
- گرم کردن کامل قبل از فعالیت فیزیکی
- قرار دادن تمرینات کششی و انعطاف‌پذیری برای عضلات چهارسر و عضلات همسترینگ در برنامه گرم کردنوسردکردنبعداز فعالیت فیزیکی
- افزایش تدریجی سطح تمرینات
- کاهش هرگونه فعالیتی که در گذشته به زانوهای شما آسیب رسانده باشد
- حفظ وزن مناسب برای جلوگیری از فشار آمدن به زانو
مقالات علمی فیزیوتراپی هروی
پیج اینستاگرام فیزیوتراپی هروی