یکی از متداول ترین اختلات پا بدشکلی انگشت شست پا می باشد. این بدشکلی انحراف انگشت شست پا به خارج یا هالوکس والگوس(hallux valgus ) است .هالوکس والگوس (انحراف شست پا) یا بونیون یک برآمدگی استخوانی است که بر روی مفصل انگشت شست پا شکل می‌گیرد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که انگشت شست به انگشت دیگر فشار وارد می‌کند و باعث می‌شود که مفصل انگشت شست بزرگ‌تر شود و بیرون بزند. پوست روی شست کج ممکن است قرمز و دردناک شود.
انحراف شست پا پدیده شایعی در انگشتان پا است و در ۹۰ درصد موارد در زنان اتفاق می افتد. استفاده از کفش‌های پاشنه بلند و پنجه باریک و تنگ ممکن است باعث انحراف شست پا یا بدتر شدن آن شوند. بونیون‌ها اغلب می‌توانند در اثر نقص ساختاری ارثی، فشار روی پا یا یک پاتولوژی مانند آرتروز رخ دهند. بونیون های کوچک تر که بونیونت bunionettes نامیده می شوند، روی مفصل انگشت کوچک پا ظاهر می شوند.
علائم
علائم و نشانه‌های بونیون عبارتند از:
- پوست قرمز و ملتهب شده در کنار انگشت شست پا
- منحرف شدن انگشت شست به سمت دیگر انگشتان پا
- ضخیم شدن پوست زیر انگشت شست پا
- ایجاد پینه بر روی انگشت دوم پا
- احساس درد ممتد و یا مکرر در پا
- سختی حرکت دادن انگشت شست پا
علل
فرضیه‌های زیادی در مورد نحوه شکل گیری هالوس والگوس وجود دارد اما علت اصلی آن ناشناخته است. عوامل احتمالی آن عبارتند از:
- مشکلات ساختاری پا که عموماً ارثی‌اند. برخی از عارضه‌هایی که می‌توانند به انحراف شست پا کمک کنند عبارت‌اند از صافی کف پا، انعطاف‌پذیری بیش‌ازحد رباط‌ها و ساختار غیرطبیعی استخوان‌ها.
- ایستادن و پیاده روی طولانی
- عوامل ژنتیکی
- شرایطی که موجب صدمه دیدن مفاصل می شوند، مانند آرتریت روماتوئید .
کارشناسان در اینکه کفش‌های محکم، پاشنه بلند یا تنگ باعث کج شدن شست پا می‌شوند یا کفش‌ها در ایجاد بونیون نقش دارند هم عقیده نیستند. بر اساس عقیده برخی از کارشناسان، پوشیدن کفش‌های نامناسب موجب بروز بونیون می‌شوند، در حالی که عده‌ای دیگر معتقدند کفش نامناسب، تنها مشکل ساختاری موجود را بدتر خواهد کرد.
عوارض
با اینکه بونیون‌ها همیشه باعث مشکل نمی‌شوند اما دائمی هستند مگر اینگه با عمل جراحی اصلاح شوند. عوارض احتمالی آن عبارتند از:
- بورسیت: این وضعیت دردناک زمانی رخ می‌دهد که کیسه‌های کوچک پر از مایع (بورسا) که ضربه‌گیر استخوان‌ها، تاندون‌ها و عضلات هستند در نزدیکی مفاصل ملتهب می‌شوند.
- انگشت چکشی: یک خمیدگی غیر عادی که در مفصل میانی انگشت و معمولاً انگشت کنار انگشت شست پا رخ می‌دهد که باعث درد و فشار می‌گردد.
- متاتارسالژیا: این وضعیت اغلب باعث درد و التهاب در زیر پنجه پا می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
با اینکه شست کج پا اغلب نیازی به درمان پزشکی ندارد، اما در شرایط زیر باید به متخصص ارتوپدی پا مراجعه کنید:
- درد مداوم در انگشت شست پا یا قدام پا
- برجستگی قابل مشاهده روی مفصل انگشت شست پا
- کاهش حرکت انگشت شست یا قدام پا
- مشکل در پیدا کردن کفشی که به راحتی قابل پوشیدن باشد (به علت وجود هالوس والگوس)
تشخیص
پزشک می‌تواند با معاینه پای شما هالوس والگوس را شناسایی کند. بعد از معاینه فیزیکی رادیوگرافی از پا می‌تواند به پزشک برای تعیین شدت و علت کجی شست کمک کند.
درمان
گزینه‌های درمان بسته به شدت بونیون و میزان درد آن متغیر هستند.
درمان غیر جراحی
درمان های غیر جراحی که ممکن است درد و فشار را از بین ببرند عبارتند از:
پوشیدن کفش مناسب : انتخاب کفش مناسب بسیار مهم است. پوشیدن کفش های بدون پاشنه و با پنجه پهن که هیچ گونه فشاری به شست پا وارد نکند و فضای مناسبی برای انگشتان فراهم کند به کاهش درد کمک می کند.
اصلاح فعالیت‌ها: اگر در طول روز به مدت طولانی بر روی پای خود فشار می‌آورید، فعالیت‌هایی مانند ورزش‌های سنگین، پیاده‌روی و یا ایستادن را کم کنید.
استفاده از یخ: یخ می‌تواند التهاب ناشی از انحراف شست پا را کاهش داده و درد شست پا آن را تسکین دهد.
پد: قرار دادن یک مانع بین بونیون و پوست که پد بونیون نامیده می‌شود می‌تواند به تسکین این مشکل کمک کند. پدهای شست کج می‌توانند از جنس پارچه پنبه‌ای باشند و مستقیماً روی ناحیه بونیون قرار گیرند. پدهای ژلاتینی نیز به عنوان یک گزینه‌ی ماندگارتر موجود هستند و قابل استفاده مجدد می‌باشند.
جدا کننده انگشت پا: قرار دادن یک پد سیلیکونی بین انگشت شست پا و انگشت دوم باعث کاهش فشار می‌گردد و انگشت شست را به طرف موقعیت صحیح‌تر حرکت می‌دهد. جدا کننده‌های ژلاتینی ماندگار بوده و ممکن است حلقه‌هایی داشته باشند که آنها را به انگشست شست یا انگشت دوم متصل می‌کنند. جدا کننده‌های انگشت بهترین تاثیر را زمانی دارند که انگشت شست منحرف بوده و در مراحل اولیه بونیون قبل از اینکه انگشت شست در موقعیت خود ثابت شود باشد.
محافظ قوس پا: محافظ‌های قوس پا برای مدت‌ها در درمان بونیون‌ها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. شست کج پا با کف پای صاف و ناپایداری قوس پا مرتبط می‌باشد. به همین دلیل ایجاد یک محافظ ساختاری باعث می‌شود که استخوان‌ها در موقعیت بهتری قرار بگیرند و از ابتلا به بونیون‌ها جلوگیری شود. استفاده از کفی‌های طبی آماده که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند می‌تواند باعث حمایت از قوس پا شود.
دارو
- مسکن: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن می‌توانند درد را کاهش داده و تحمل عارضه را آسان‌تر کنند.
- تزریق استروئید: تزریق استروئید به درون مفصل می‌تواند درد و التهاب را کاهش دهد.
فیزیوتراپی : فیزیوتراپی با حرکات اصلاحی و تکنیک های ماساژ و درمان دستی می تواند به درمان انحراف ایجاد شده در شست پا کمک کند. همچنین ممکن است متخصص فیزیوتراپی انگشتان پا را با باند مدیکال گرید ببندد تا مفصل، تاندون‌ها و رباط‌ها محافظت شده و علائم موجود کاهش یابند.
ورزش
ورزش به کاهش هالوکس والگوس کمک کرده یا حتی مانع پیشرفت آن شده و باعث می‌شود فرد نیاز به جراحی پیدا نکند. حرکات ورزشی را هر روز، مخصوصا پس از در آوردن کفش‌هایتان، انجام دهید.
ورزش‌های پا و کشش انگشت برای هالوس والگوس می‌توانند باعث حفظ قابلیت حرکت مفصل بین انگشت شست پا و سایر نواحی پا شده و در انعطاف پذیری و تقویت عضلاتی که انگشت شست را کنترل می‌کنند موثر باشند.
تصاویر برخی از ورزش‌هایی که می‌توانند به افراد مبتلا به انحراف شست پا کمک کنند در زیر آمده است:
درمان جراحی
اگر درمان‌های محافظه کارانه باعث تسکین علائم نشوند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید. هرچند جراحی به جز در شرایطی که هالوس والگوس باعث درد مداوم شده یا در انجام فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کند توصیه نمی‌شود.
به دلیل متفاوت بودن موارد هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) ازنظر شکل و اندازه، روش‌های جراحی استفاده‌شده برای ترمیم آنها نیز متفاوت خواهند بود. در بیشتر موارد، عمل جراحی انحراف انگشت شست پا عبارت است از اصلاح موقعیت استخوان شست و ترمیم بافت‌های نرم اطراف آن . معمولا در دوره بعد از عمل از گچ یا آتل گچی اسفاده نمی شود و به جای آن بانداژ مخصوص به همراه کفش مخصوص به کار می رود.
روش‌های جراحی برای شست کج ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- برداشتن بافت‌های متورم از اطراف مفصل انگشت شست پا
- صاف کردن انگشت شست پا با برداشتن بخشی از استخوان
- اصلاح استخون بلند بین بخش عقبی پا و انگشت پا به منظور صاف کردن زاویه غیر عادی در مفصل انگشت
- متصل کردن استخوان‌های مفصل مشکل‌دار بطور دائمی
مقالات علمی فیزیوتراپی هروی
پیج اینستاگرام فیزیوتراپی هروی